• خانی
• ۱۳۹۶/۱۰/۰۷ ۰۹:۰۹:۰۹
• ۲۰۴۴

این روزها گیاهخواری طرفداران زیادی پیدا کرده و خیلی‌ها ناگهان رژیم غذایی همیشگی را رها می‌کنند و گیاهخوار می‌شوند. در گیاهخواری سویا و قارچ نقش مهمی در جایگزینی گوشت و مرغ دارند و به‌همین دلیل این دو ماده غذایی گیاهی طرفدار بیشتری دارند. اما سوالی که مطرح می‌شود این است؛ آیا این دو جانشین گیاهی می‌توانند همه مواد موردنیاز بدن را که گوشت و مرغ تامین می‌کردند به بدن برسانند. اصلا چه کسانی می‌توانند سویا یا قارچ بخورند؟ و چه کسانی نمی‌توانند؟ چقدر از بایدها و نبایدهای این دو پروتئین گیاهی می‌دانید؟ با دکتر نیاز محمدزاده‌هنرور، متخصص تغذیه، گفت‌وگو کرده‌ایم تا درباره این دو پروتئین مهم گیاهی بیشتر بدانیم.

این روزها گیاهخواری طرفداران زیادی پیدا کرده و خیلی‌ها ناگهان رژیم غذایی همیشگی را رها می‌کنند و گیاهخوار می‌شوند. در گیاهخواری سویا و قارچ نقش مهمی در جایگزینی گوشت و مرغ دارند و به‌همین دلیل این دو ماده غذایی گیاهی طرفدار بیشتری دارند. اما سوالی که مطرح می‌شود این است؛ آیا این دو جانشین گیاهی می‌توانند همه مواد موردنیاز بدن را که گوشت و مرغ تامین می‌کردند به بدن برسانند. اصلا چه کسانی می‌توانند سویا یا قارچ بخورند؟ و چه کسانی نمی‌توانند؟ چقدر از بایدها و نبایدهای این دو پروتئین گیاهی می‌دانید؟ بادکتر نیاز محمدزاده‌هنرور، متخصص تغذیه، گفت‌وگو کرده‌ایم تا درباره این دو پروتئین مهم گیاهی بیشتر بدانیم.

سویا یکی از انواع حبوبات بومی جنوب‌شرق آسیاست؛ اما به‌دلیل خواصی که دارد، در سراسر دنیا به‌ گونه‌های مختلفی مانند شیر سویا، توفو (معمولا در غذاهای آسیایی به‌خصوص در شرق و جنوب‌شرق آسیا یافت می‌شود که جایگزین گوشت است؛ به‌عنوان مثال سوسیس سویا، همبرگر توفو و....)، سس‌سویا و روغن‌سویا مورداستفاده قرار می‌گیرد. این خوراکی حاوی مواد مغذی مانند پروتئین، ترکیب اسیدهای چرب غیراشباع و ایزوفلاون‌ها (مواد گیاهی هستند که ساختار شیمیایی آنها شبیه استروژن انسان است. این مواد گیاهی در بدن مانند استروژن‌ها عمل می‌کنند) است؛ به‌همین دلیل در کاهش کلسترول خون، عوارض ناشی از یائسگی و حتی کاهش خطر سرطان سینه و پروستات تاثیر غیرقابل انکاری دارد.
چه کسانی سویا بخورند
توصیه‌هایی در زمینه مصرف این خوراکی وجود دارد؛ افرادی که از کودکی سویا مصرف می‌کنند، منع مصرفی هم در آینده ندارند. اما افرادی که تازه تصمیم گرفته‌اند سویا را جایگزین گوشت کنند باید از این بابت مطمئن باشند که زمینه عوامل خطرساز نداشته باشند. برای مثال افرادی که به‌تازگی یائسه شده‌اند و قبلا هم سویا مصرف نکرده‌اند، اگر قصد دارند سویا را وارد برنامه غذایی‌شان کنند باید از این موضوع اطمینان حاصل کنند که ریسک سرطان سینه در آنها بالا نباشد. همچنین درصورت وجود عوامل خطر سرطان‏های وابسته به هورمون هم این نکته باید رعایت شود و بهتر است سویا با احتیاط مصرف شود. از مصرف مکمل و قرص‌های سویا هم در چنین شرایطی باید پرهیز شود. 
سویا؛ رقیب سرسخت گوشت قرمز 
محصولات سویا جزء موادغذایی هستند که نقش و ویژگی آنها فراتر از نقش تغذیه‌‌ای‌شان است؛ یعنی خواصی شبیه خواص دارویی دارد و این نکته بسیار مهمی در ارزش غذایی سویاست. اگر بخواهیم آن را با فرآورده‌های حیوانی مقایسه کنیم باید بگوییم، سویا اولین گیاهی است که خواص آن به شدت به فرآورده‌‌های حیوانی نزدیک است؛ چراکه پروتئین بسیار بالایی دارد. این پروتئین از لحاظ ارزش غذایی دارای دو اسید آمینه متیونین و سیستئین است که بسیار غنی و تقریبا شبیه گوشت هستند.
عوارض یائسگی را کاهش دهید
شیر سویا از ترکیبات تهیه شده از سویاست که به‌دنبال پروسه غیرفعال کردن ترکیبات مضر موجود در سویا تهیه شده است. برخی افراد به‌دلیل عدم تحمل لاکتوز، قادر به استفاده از شیر پاستوریزه یا همان شیر گاو نیستند. شیر سویا برای افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند، می‌تواند یک جایگزین مناسب برای شیر گاو باشد. وجود فیتو استروژن‏های موجود در سویا و شیر سویا به‌همراه کلسیم باعث شده این دو ماده تاثیر مثبتی در کاهش پوکی استخوان و عوارض ناشی از یائسگی داشته باشند. 

خام‌خواری ممنوع!
مصرف سویای خام خطرات قابل‌توجهی برای بدن، به‌ویژه پانکراس ایجاد می‌کند برای همین توصیه می‌شود قبل از مصرف این فرآورده حرارت کافی ببیند و از مصرف نوع خام آن پرهیز شود. برخی افراد فکر می‌کنند سویا باید بعد از یک دوره سنی مصرف شود؛ درصورتی که این خوراکی باید مانند تمام ترکیبات غذایی از همان دوران کودکی در حد اعتدال مصرف شود.
آقایان در خوردن سویا زیاده‌روی نکنند
ممکن است درباره عوارض سویا نکاتی به گوش‌تان خورده باشد. به‌عنوان مثال این ماده غذایی باعث ناباروری مردان می‌شود یا تاثیرات مضر دیگر، اما بهتر است بدانید که گزارشی در این زمینه‌ها به‌طور قطعی و تایید شده، منتشر نشده است. با این حال برخی تحقیقات اخیر نشان داده، ‌افرادی که میزان سویای بیشتری مصرف کرده‌اند، ‌سلول‏های جنسی در آنها حدود 41میلیون کمتر از کسانی است که سویا نخورده‌اند. 
طبق مشاهدات، میزان اسپرم طبیعی بین 80 تا 120میلی‌لیتر است و این تاثیر در مردان چاق بیشتر گزارش شده است. برای همین با درنظر گرفتن موارد فوق توصیه می‌شود آقایانی که با مشکلات ناباروی مواجه هستند مصرف سویای خود را به حداقل کاهش دهند. حتی برخی تحقیقات بیانگر اثرات منفی سویا بر رفتارهای اجتماعی به‌ویژه در مردان و بروز رفتارهای نامتعادل است که برای تایید قطعی این تاثیرات نیاز به مطالعات بیشتری وجود دارد.
قارچ؛ محبوب‌ترین سبزی
غیر از سویا، قارچ یکی دیگر از ماده‌های غذایی است که سرشار از پروتئین است. قارچ ازجمله سبزیجات بسیار موثر و منبع غنی از ریزمغذی‌های موردنیاز بدن است. بیش از ۳۸هزار نوع قارچ وجود دارد که بعضی آنها سمی‌اند و بعضی آنها قابل خوردن هستند. رنگ، شکل و اندازه قارچ‌ها می‌تواند خیلی متنوع و مختلف باشد. برخی افراد با دیدن گونه‌های مختلف قارچ ترغیب می‌شوند آن‌را مصرف کنند، اما اولین توصیه به این دسته از افراد این است که از مصرف انواع قارچ‌ها که به‌صورت وحشی در مناطق جنگلی می‌رویند و شکل و بوی متفاوتی دارند، پرهیز کنند. 
توصیه می‌شود قارچ‌های وحشی را از اماکن قابل اطمینان خریداری کنید، زیرا بعضی قارچ‌های وحشی، سمی‌اند و می‌توانند به سلامت قلب، کلیه و کبد صدمه بزنند و حتی کشنده باشند.

خانم‌های یائسه به قارچ بیشتر توجه کنند
قارچ مانند سویا دارای خواص فیتو استروژن است ولی کمتر از آن در بدن مشاهده می‌شود و می‌تواند خواص استروژن را که همان هورمون زنانه است در بدن تقلید کند. برای همین مصرف قارچ‌های خوراکی می‌تواند در کاهش عوارض گرگرفتگی در خانم‏ها به‌ویژه در زمان یائسگی موثر باشد. قارچ در برابر تشکیل لخته‌های خون اضافی در بدن مقاومت می‌کند، برای همین در کاهش گرفتگی عروق و بیماری‏های قلبی- عروقی بسیار موثر عمل می‏کند.
قارچ و قند تره هالوز
قند تره هالوز موجود در قارچ باعث تحریک سیستم ایمنی و تقویت آن می‌شود، اما در برخی افراد وجود این ترکیب عوارضی مانند نفخ به‌وجود می‌آورد؛ البته تحقیقات ثابت کرده اگر قارچ به‌جای خام به‌صورت بخارپز مصرف شود این عارضه به‌شدت کاهش پیدا می‌کند.
هر 100گرم قارچ حاوی 2/5گرم پروتئین، 0/1میلی‌گرم B1، 0/5میلی‌گرم B2، 3/5میلی‌گرم B3، 1/5میلی‌گرم B5، 18میلی‌گرم کلسیم و 448میلی‌گرم پتاسیم است. همچنین هر 100گرم قارچ در کنار کالری بسیار پایین حاوی یک‌میلی‌گرم آهن است، پس قارچ می‌تواند در تامین آهن موردنیاز بدن موثر باشد. سلنیوم (آنتی‌اکسیدان است و از آسیب حاصل از رادیکال‌های آزاد به سلول‌های بدن ممانعت می‌کند) موجود در قارچ نیز برای دفاع بدن در برابر مواد مضر بسیار کمک‌کننده‌است. 

در پایین همین صفحه تجربیات و نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

رسالت ما چشاندن طعم سلامتی به کام شماست!